Opgave duurzame bedrijfsvoering (CA30, CA35)

Klimaatverandering
Het afgelopen jaar volgen de rapporten van het International panel on climate change (IPCC) elkaar in rap tempo op. De één met een nog dringender boodschap dan de ander. Versnelde opwarming, versnelde ijssmelting op de polen, versnelde zeespiegelstijging et cetera. Niet alleen het wapenen tegen de klimaatverandering, maar ook het voorkomen van een verdergaande opwarming van de aarde zijn urgent te nemen maatregelen. Ook Wetterskip Fryslân kan hieraan een bijdrage leveren.

Onze klimaatagenda
In 2018 is de klimaatagenda vastgesteld. In de klimaatagenda hebben we volgende doelen geformuleerd:

1. Zelf energieneutraal worden in 2025 door duurzame energieopwekking.
2. Zelf klimaatneutraal worden in 2030 door het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.
3. Anderen, waar mogelijk, helpen de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen (faciliteren).
4. Bijdragen aan een klimaatbestendig Fryslân in 2050 door onze eigen projecten uit te voeren. En door als klimaatpartner klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkelingen te faciliteren en te stimuleren.
5. Maatschappelijk verantwoord inkopen en circulair opdrachtgeverschap. Onder meer met behulp van de aanpak duurzame grond-, weg- en waterbouw en de CO2-prestatieladder.

Duurzame energieopwekking
Ad 1. Op dit moment werken we aan energiebesparingsmaatregelen en energieopwekking (aanleg zonnepanelen en vergroten van biogasproductie uit zuiveringsslib). Met de duurzame energieopwekking voorzien we voor circa tweederde deel in onze energiebehoefte. Uiterlijk in 2022 bepalen we de maatregelen om in 2025 alle energie duurzaam op te wekken. In 2020 wordt daarvoor het maatregelenpakket ontwikkeld.

Terugdringen van broeikasgassen
Ad 2. We gebruiken fossiele brandstoffen voor ons werk. En bij de waterzuivering komen broeikasgassen vrij. We dringen deze terug door maximaal samen te werken met andere overheden en (innovatieve) bedrijven. En door gebruik te maken van mogelijkheden bij aanbestedingen en vervangingsinvesteringen.

Een paar voorbeelden van wat we in 2020 doen:

• Methaan en lachgas die vrijkomen op onze rioolwaterzuiveringen vormen een aanzienlijk aandeel van onze CO2-uitstoot. In 2020 onderzoeken we hoeveel dit is en hoe we dit terug kunnen dringen.
• Voor vervangingsinvesteringen en aanbestedingen stellen we als voorwaarde dat deze moeten bijdragen aan het CO2-neutraal worden van onze organisatie.
• De eerste maatregelen voor het creëren van duurzame mobiliteit zijn genomen. Wij maken in 2020 een plan waarbij dit wordt uitgebreid naar het woon-werkverkeer.

We faciliteren maatregelen van anderen
Ad 3. De klimaatopgave is er een van samenwerking. We denken niet alleen aan onze eigen maatregelen. We faciliteren, waar mogelijk, de maatregelen van anderen. Een paar voorbeelden:

• We werken mee in de regionale energietransitie en stellen onze assets (bezittingen) beschikbaar voor initiatieven op het gebied van verduurzaming.
• Door onze deelname aan het project ‘Warm Heeg’ agenderen en stimuleren wij het gebruik van aquathermie als warmtebron.
• Wij nemen deel aan het veenweideprogramma. Hierin staat het terugdringen van CO2-uitstoot hoog op de agenda.

We zijn klimaatpartner
Ad 4. Onze strategie is uitgewerkt in documenten als het veiligheidsplan, toekomstbestendig waterbeheer en de boezemvisie. Die vormen de basis voor het werken aan onze opgaven voor primaire keringen, boezem, deelsystemen en de waterketen. Het gaat vooral over het verminderen van onze kwetsbaarheid voor klimaatextremen door anders met de ruimte om te gaan. In Fryslân werken we daar samen met partners onder de vlag van het Fries bestuursakkoord waterketen (FBWK) aan.

In 2020 gaan we het volgende doen:

• We stellen samen met onze FBWK-partners een Friese klimaatadaptatiestrategie op. Dit is een uitwerking van de landelijke afspraken in het Deltaplan ruimtelijke adaptatie.
• We ontwikkelen de Friese klimaatatlas door op inhoud en functionaliteit.
• We maken ons er hard voor dat alle toekomstige ruimtelijke plannen en visies bijdragen aan een klimaatbestendig Fryslân. Dit doen we door vanuit onze waterexpertise aan te geven wat daarvoor nodig is. Zoals waterberging, conservering, ruimtelijke reservering en meervoudig ruimtegebruik.
• Klimaatmaatregelen voor adaptatie (aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering) en mitigatie (tegengaan van de klimaatverandering) vragen de komende decennia veel ruimte. Een goede visie op een Fries ‘klimaatlandschap’ is belangrijk. Om te zorgen dat Fryslân ook voor toekomstige generaties aantrekkelijk blijft. Dit blijven wij bij alle ruimtelijke plannen op de agenda zetten. De basis hiervoor moet in de provinciale omgevingsvisie worden vastgelegd.

Maatschappelijk verantwoord inkopen en circulair opdrachtgeverschap
Ad 5. Hiermee experimenteren we al enige tijd binnen onze organisatie. Onder meer met behulp van de aanpak duurzame grond-, weg- en waterbouw, het actieplan maatschappelijk verantwoord inkopen en de CO2-prestatieladder. De komende jaren krijgt dit een grotere betekenis bij het aanbesteden van werken en onderhoud. Ook de werken en ons onderhoud moeten op termijn CO2- en grondstoffenneutraal uitgevoerd worden.

Energiedoelstellingen waterschappen
Het klimaatakkoord in Parijs is getekend. De waterschappen nemen als sector het voortouw. Omdat zij de effecten van de opwarming als eerste voelen. In de provincie Fryslân wordt een regionale energiestrategie (RES) opgesteld samen met gemeenten, provincie en grote bedrijven.

De MJA3 (meerjarenafspraken energie 2005-2020) voor de sector waterschappen eindigt in 2020. De afspraken waren 30 procent energiebesparing over 15 jaar en 40 procent duurzame opwekking. De waterschapssector heeft dit behaald. De Unie van Waterschappen en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland onderzoeken wat hiervan de opvolger kan worden.

Maatregelen energie efficiency plan
De maatregelen uit het energie efficiency plan (EEP) 2017-2020 hebben we bijna allemaal uitgevoerd, vooral aan de zuiveringskant. Hiermee is tot en met 2018 17 procent energie bespaard. De laatste EEP-maatregel, het project duurzame slibverwerking, starten we  in 2020 op voor de rioolwaterzuivering Leeuwarden. We bereiden dit ook voor ten behoeve van onze rioolwaterzuivering in Heerenveen.

Woudagemaal verduurzamen (CA34)
Voor het bezoekerscentrum van het Woudagemaal en het gemaalgebouw werken we plannen om te verduurzamen uit. Voor de circa 850 aansluitingen met een totaal stroomverbruik van 10-15 megawatt onderzoeken we hoe in de eigen stroom voorzien kan worden.

Energiekosten
In de contracten voor de stroominkoop geldt voor 2020 een hoger tarief dan in 2019. Hierdoor stijgen de energiekosten. Door de plaatsing van 35.000 zonnepanelen dalen de kosten op termijn weer.

We kopen nog steeds de stroom grijs in en vergroenen deze met garanties ‘van oorsprong Europese wind’. Met ingang van 2020 of 2021 gaan we dit met Nederlandse windcertificaten doen. Deze zijn duurder dan de huidige certificaten. Dit is in de begroting opgenomen.

Duurzaam brandstofverbruik
We hebben bij het duurzame brandstofverbruik de eerste stappen gezet met elektrisch rijden en blauwe diesel. En bij de offerteuitvraag voor werken maken we gebruik van duurzame grond-,weg- en waterbouw.