Wetterskip Fryslân heeft bij het uitvoeren van haar activiteiten te maken met risico’s en onzekerheden. Om de continuïteit en de kwaliteit van de werkzaamheden en de financiële positie van het waterschap te borgen, voert Wetterskip Fryslân een actief risicomanagement. Dat is gericht op het tijdig identificeren van de belangrijkste risico’s en op het treffen van maatregelen om deze te beheersen. Risico’s worden afgedekt door procedures, verzekeringen of voorzieningen. Risico’s die niet afgedekt worden uit deze zaken worden afgedekt vanuit de algemene reserve. Naast de voor de bepaling van de weerstandscapaciteit geïdentificeerde risico’s zijn er nog incidentele risico’s die in deze paragraaf worden beschreven.
Veenweidevisie
De Veenweidevisie geeft de doelen en maatregelen voor het veenweidegebied op hoofdlijnen aan. De uitvoering van dit programma is een proces waarbij verschillende actoren een belangrijke rol spelen. Hun belangen zijn soms heel verschillend. Daardoor kan weerstand en de nodige discussie ontstaan. Het verloop van het proces bepaalt mede het tempo van de uitvoering en daarmee van de inzet van middelen (geld en capaciteit). De kans bestaat dat er bij de uitvoering meer maatwerk nodig is dan oorspronkelijk voorzien was. Afgesproken is dat Wetterskip Fryslân jaarlijks € 1,25 miljoen bijdraagt.
KRW-opgaven
De KRW-beslisnota 2015 bevat een maatregelenpakket voor de periode 2016-2021. Voor alle maatregelen geldt een resultaatsverplichting. Halen we het resultaat niet en een goede motivering ontbreekt, dan kan de Europese Unie een boete opleggen. Voor de uitvoering van de inrichtingsmaatregelen hebben we in veel gevallen grond nodig. Vaak gaat dit om stroken grond ten behoeve van de ecologische inrichting van watergangen. In de praktijk blijkt dat grondeigenaren moeilijk te bewegen zijn om grond beschikbaar te stellen voor KRW-doelen. Dit leidt tot lange processen. Het risico bestaat dat we het maatregelenpakket voor de periode 2016-2021 niet volledig in deze planperiode kunnen realiseren, en dat deze maatregelen dan in de planperiode 2022- 2027 gerealiseerd moeten gaan worden. Indien de maatregelen niet voor 2027 gerealiseerd zijn kan de EU sancties opleggen. Deze zijn op dit moment niet te kwantificeren.
Persleidingen
Wetterskip Fryslân beheert 814 kilometer persleidingen en 278 rioolgemalen in het afvalwater-transportstelsel. De afschrijvingslasten vormen samen met de instandhoudingskosten voor het transportstelsel het grootste deel van het jaarlijks budget. In de begroting zijn geen vervangingsinvesteringen en sloopkosten opgenomen. Extra kosten die ontstaan door breuken en andere calamiteiten vangen we op binnen het weerstandsvermogen. De oudste persleidingen zijn nu circa 58 jaar oud.
Het onderzoek naar de persleidingen is afgerond, uit dit onderzoek zijn de 15 meest risicovolle delen van het persleidingsstelsel in beeld gebracht. De keuzes in het investeringsprogramma voor de waterketen, waaronder persleidingen worden op basis van de uitkomsten van het onderzoek in het begrotingsproces 2020 voorgelegd aan het Bestuur. Afhankelijk van de bestuurlijke keuzes wordt het risico op breuken en calamiteiten beheerst. Gemiddeld kost een reparatie van een persleidingbreuk € 10.000.
Ontwikkeling plaagsoorten
In februari 2018 is de Regeling exotenbestrijding verschenen. De verwachting was dat de provincie in lijn daarmee snel met beleidskaders zou komen voor exotenbestrijding (invasieve exoten, zowel flora als fauna). Naast het beleidskader is ook een uitvoeringskader nodig, inclusief financieringsafspraken met andere beheerders als Wetterskip Fryslân. Regulier overleg tussen provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân heeft echter nog niet tot een concrete werkwijze geleid.
Om schade aan watersysteem en natuur te beperken, vraagt het voorkómen en bestrijden van plaagsoorten steeds meer aandacht. Hierbij sluiten we zoveel mogelijk aan bij Europees, landelijk en regionaal beleid. Ook werken we samen met andere betrokken partijen. De ontwikkeling van plaagsoorten verloopt vaak onvoorspelbaar en is bijvoorbeeld sterk afhankelijk van het weer. Mede als gevolg van de klimaatontwikkeling, zien we de kosten de laatste jaren toenemen. We proberen deze kosten te dekken uit de reguliere budgetten, maar sluiten niet uit dat de bestrijding in enig jaar tot een overschrijding leidt.
Na een strenge winter volstaat het reguliere budget. Na een zachte winter en een groeizaam voorjaar en zomer, kan een overschrijding oplopen tot € 1 miljoen.
POP3-bijdrage
In het kader van de POP3- subsidieregeling, die een formele looptijd heeft van 2014 tot en met 2020, zijn voor Fryslân naar verwachting voor de totale looptijd van de regeling € 1,5 miljoen uitvoeringskosten verschuldigd aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De RVO is het betaalorgaan waarvan we verplicht gebruik moeten maken om in aanmerking te komen voor
Europese subsidiegelden. Door de POP3-regeling kunnen we projecten uit de KRW-beslisnota versneld uitvoeren. De overheden die de cofinanciering voor hun rekening nemen - de provincie en Wetterskip Fryslân – moeten de uitvoeringskosten betalen. Conform het advies van de Unie van Waterschappen en de afspraak met de provincie, hebben we met de provincie afgesproken dat de provincie de totale uitvoeringskosten voor haar rekening zal nemen. Wij verhogen voor hetzelfde bedrag onze bijdrage aan investeringen regionale regeling. Per saldo dragen de beide overheden gelijkwaardig bij. Een deel van de projecten uit de KRW-beslisnota is gepland op particuliere gronden in met name de deelsystemen. Voor de realisatie is draagvlak en medewerking nodig en onze onderhandelingsinstrumenten zijn beperkt. Het zou dus kunnen dat we het beschikbare POP3-geld niet volledig benutten. Als we daarnaast reeds beschikte prestaties niet realiseren, kan RVO een boete van 5% van het totaal beschikte bedrag opleggen.
Het financiële risico wordt laag ingeschat, als voor alle beschikte aanvragen een boete wordt opgelegd dan bedraagt het financiële risico (maximaal) € 1,0 miljoen.
Programma aanpak Stikstof (PAS)
Na de uitspraak van de Raad van State dat de Programma Aanpak Stikstof (PAS) in strijd is met Europese natuurwetgeving, ontstond er een impasse rond de vergunningverlening voor allerlei bouwprojecten, waaronder waterschapsprojecten. Op 25 september jl. presenteerde het door het kabinet ingestelde adviescollege Stikstofproblematiek een voorstel om uit de impasse rond stikstofuitstoot en vergunningverlening te komen. In het advies wordt de mogelijkheid beschreven om projecten met een tijdelijke depositie van stikstof weer mogelijk te maken, wanneer er een ecologische onderbouwing kan worden gegeven. Het lijkt erop dat op basis van dit advies volgens de Unie van Waterschappen het merendeel van de waterschapsprojecten doorgang kan vinden. De waterschappen kijken uit naar de verdere uitwerking van het stikstofadvies en zitten daarvoor ook aan tafel bij de betrokken ministeries. Op termijn zal er naar verwachting meer duidelijkheid ontstaan over de concrete gevolgen voor de op stapel staande projecten van Wetterskip Fryslân.
PFAS
De nieuwe normen voor PFAS in grond en bagger kunnen leiden tot hogere kosten bij projecten en onderhoud waarbij grondverzet of afzet van bagger aan de orde is. Bij onderhoud geldt dit met name bij baggeren in stedelijk gebied. Hierbij is afzet van bagger op de kant vaak niet mogelijk en moet de bagger afgevoerd worden. De kosten hiervoor zijn momenteel in ontwikkeling. Ook bij baggeren nabij riooloverstorten moet de bagger afgevoerd worden. Voor het baggeren in het landelijk gebied lijken er weinig risico’s te zijn. Bij een verkenning in het beheergebied op twintig locaties bleek alle PFAS in de bagger ruimschoots onder de norm te zitten die geldt voor het verspreiden van bagger op de kant.
Bij projecten waarbij grondverzet aan de orde is (zoals bijvoorbeeld herstel van keringen), hebben we te maken met hogere onderzoekskosten en hogere kosten voor aanvoer van geschikte grond en de afvoer van grond. De kostenontwikkeling is sterk afhankelijk van de besluitvorming ten aanzien van PFAS
SDE Subsidie
Voor de energie besparende projecten maakt Wetterskip Fryslân gebruik van de Stimuleringsregeling Duurzame energie (= SDE-subsidie). De subsidievoorwaarden kunnen jaarlijks worden aangepast. Voor lopende projecten is een inschatting gemaakt van de mogelijk te ontvangen subsidie op energieopwekking op basis van de vingerende subsidievoorwaarden. Als er wijzigingen in de subsidievoorwaarden zijn, wordt het algemeen bestuur hiervan in kennis gesteld, inclusief de betekenis hiervan voor de lopende projecten.
Afvalstoffenheffing Slib
In de fiscale beleidsagenda voor de Tweede Kamer is de opheffing van de vrijstelling van afvalstoffenheffing voor zuiveringsslib opgenomen. Tot dusver was er voor zuiveringsslib een vrijstelling voor de heffing op verbranding van het slib. De kosten voor de slibeindverwerking stijgen in dit geval met ongeveer € 2 miljoen per jaar. In 2019 is er nog geen sprake van verbreding van de afvalstoffenheffing voor het verbranden van zuiveringsslib. Het ministerie wil overleggen met de waterschappen en zal overwegingen (argumenten) van de waterschappen meenemen bij de uitwerking van mogelijke maatregelen.
Vennootschapsbelasting (vpb)
In februari 2019 heeft de belastingdienst Wetterskip Fryslân bericht dat ook over begrotingsjaar 2017 geen vpb-plichtige activiteiten zijn verricht. Wetterskip Fryslân heeft namelijk geen winstoogmerk. De belastingdienst heeft ons verzocht haar ook voor begrotingsjaar 2018 te informeren over de opbrengsten en kosten. Omdat de activiteiten en toerekeningen in begrotingsjaar 2018 niet afwijken van boekjaren 2016 en 2017, is de verwachting dat Wetterskip Fryslân ook in 2018 geen vpb-plicht heeft. De brief met de onderbouwing daarvan is op 15 juli 2019 verzonden naar de Belastingdienst. Het financiële risico wordt heel laag ingeschat (maximaal) € 20.000,-.
Afschaffen BTW Vrijstelling verbonden partijen
Aanvankelijk was het de bedoeling dat de koepelvrijstelling BTW als gevolg van Europese regelgeving per 1 januari 2019 afgeschaft zou worden. De koepelvrijstelling wordt nu nog toegepast bij samenwerking van (onder meer) overheden en voorkomt dat (21%) BTW verschuldigd wordt over de bijdragen van de deelnemers. Indien de koepelvrijstelling wordt beperkt, zullen waterschappen ook bij samenwerking eerder worden geconfronteerd met BTW-heffing. Anders dan gemeenten en provincies beschikken waterschappen niet over een fonds dat in rekening gebrachte BTW (deels) compenseert. De voorgenomen beperking van de koepelvrijstelling had daarom grote gevolgen voor Wetterskip Fryslân die met andere overheden samenwerkt, zoals het Noordelijk Belastingkantoor. De Unie van Waterschappen heeft een lobby uitgevoerd met als resultaat dat de afschaffing van de koepelvrijstelling voorlopig is opgeschort. Of de inperking hiermee definitief van de baan is, hangt af van de vorderingen die de staatssecretaris in Europees verband zal maken.
Opslag duurzame energie
ODE staat voor opslag duurzame energie. Deze opslag is ingevoerd om de investering in duurzame energie te stimuleren. In het belastingplan 2020 staat dat bedrijven vanaf 2020 meer gaan bijdragen aan de opslag duurzame energie. De consequentie van dit uitgangspunt is dat WF vanaf 2020 geconfronteerd zal worden met hogere energiekosten. Een eerste inschatting is dat dit € 0,5 miljoen extra zal gaan kosten.
Dividend Nederlandse Waterschapsbank
De afgelopen jaren heeft de NWB geen dividend aan de aandeelhouders mogen uitkeren omdat ze niet voldeed aan de leverage ratio. Inmiddels is bekend geworden dat er over 2018 een beperkt dividend wordt uitgekeerd. De NWB heeft aangegeven te streven naar een bestendig dividendbeleid.
In de meerjarenbegrotingen is structureel een opbrengst dividend van de NWB opgenomen van jaarlijks € 2,3 miljoen. De hoogte van het dividend is afhankelijk van de nettowinst. Bij de publicatie van de jaarcijfers 2018 heeft de bank al wel aangegeven te verwachten dat de nettowinst in 2019 op een lager niveau uitkomt dan in 2018. Of een dividend van € 2,3 miljoen de komende jaren (2020 en verder) realistisch is, moet in de praktijk nog blijken.